Ngày 25/9/2025, Khoa Cấp cứu – Hồi sức tích cực và Chống độc, Trung tâm Y tế khu vực Yên Lập đã tiếp nhận người bệnh K.N.T 56 tuổi (địa chỉ xã Yên Lập – tỉnh Phú Thọ) nhập viện trong tình trạng nguy kịch: Hôn mê, gọi hỏi không trả lời, chân tay lạnh, thở nhanh nông, rối loạn ý thức. Các xét nghiệm cấp cứu ghi nhận toan chuyển hoá nặng với pH máu giảm sâu, bicarbonat thấp, lactate tăng cao, đe doạ ngừng tuần hoàn nếu không được can thiệp khẩn cấp.
“Toan chuyển hoá là gì và vì sao nguy hiểm?
Toan chuyển hoá là tình trạng máu trong cơ thể bị “nhiễm toan”, tức là có quá nhiều acid hoặc quá ít bicarbonat, khiến độ pH máu giảm sâu. Đây là hậu quả của nhiều bệnh lý nặng như suy thận cấp, sốc nhiễm khuẩn, ngộ độc, đái tháo đường biến chứng hoặc rối loạn chuyển hoá. Khi không được phát hiện và xử trí kịp thời, toan chuyển hoá sẽ nhanh chóng dẫn đến rối loạn hô hấp, tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim, hôn mê và tử vong. Vì vậy, đây được coi là một tình trạng cấp cứu nội khoa đặc biệt nguy hiểm, cần được can thiệp ngay tại cơ sở y tế có đầy đủ phương tiện hồi sức hiện đại.”
Ngay khi tiếp nhận, BS.CKI Phạm Minh Đức, Phó trưởng khoa Cấp cứu, HSTC và CĐ cùng ê-kíp bác sĩ nhanh chóng chỉ định hồi sức tích cực: hỗ trợ hô hấp, bù dịch, kiểm soát huyết động và đồng thời nhanh chóng xác định chỉ định lọc máu cấp cứu (Intermittent Hemodialysis – IHD).
Bác sĩ Đức cũng khẳng định đây là ca bệnh khó đe doạ tính mạng chỉ trong tích tắc, mạng sống của người bệnh được tính bằng giây, bằng phút nếu không được điều trị kịp thời. Đây là kỹ thuật cao trong hồi sức cấp cứu, cho phép loại bỏ nhanh các acid dư thừa, điều chỉnh cân bằng toan–kiềm, điện giải và đào thải các chất độc (qua cơ chế khuếch tán) và dịch thừa (qua cơ chế siêu lọc) khỏi cơ thể.
Quá trình lọc máu được tiến hành liên tục trong nhiều giờ, dưới sự theo dõi sát sao của đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng giàu kinh nghiệm. Nhờ xử trí kịp thời và phối hợp nhịp nhàng, các chỉ số huyết học và sinh hoá của người bệnh dần cải thiện: pH máu trở về mức sinh lý, lactate giảm, huyết áp ổn định, chỉ số viêm, nhiễm khuẩn giảm về mức bình thường, người bệnh tỉnh táo nhận ra người thân xung quanh và nói chuyện được.
Qua 05 ngày điều trị, người bệnh đã thoát khỏi cơn nguy kịch, tiếp tục được theo dõi tích cực, điều trị theo phác đồ và được chăm sóc theo chế độ chăm sóc toàn diện từ các điều dưỡng dày dặn kinh nghiệm.
Thành công này khẳng định năng lực chuyên môn và sự chủ động của đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng Khoa Cấp cứu –HS TC và CĐ trong việc ứng dụng các kỹ thuật lọc máu hiện đại vào cấp cứu, đặc biệt ở những trường hợp toan chuyển hoá nặng vốn có tỷ lệ tử vong rất cao. Trước đây những ca bệnh nặng có nguy cơ chuyển tuyến trên điều trị nhưng giờ đây ở tuyến dưới chúng tôi hoàn toàn có thể làm được. Đây cũng là minh chứng cho tinh thần tận tâm, quyết đoán của tập thể bác sĩ và điều dưỡng trong cuộc chiến giành lại sự sống cho người bệnh.
Bác sĩ khuyến cáo thêm: Toan chuyển hoá có thể gặp trong nhiều bệnh lý nguy kịch như sốc nhiễm khuẩn, suy thận cấp, ngộ độc, rối loạn chuyển hoá. Khi có các dấu hiệu cảnh báo như mệt mỏi, thở nhanh, lơ mơ, buồn nôn hoặc tụt huyết áp, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Biên tập: Minh Khuê